Συλλέγονται με τις πρώτες φθινοπωρινές βροχές μέχρι την άνοιξη και κάνουν πεντανόστιμες σαλάτες, μαγειρευτά και πίτες. Ο λόγος για τα άκρως θρεπτικά χειμωνιάτικα χόρτα, που τώρα είναι η καταλληλότερη εποχή για να βάλουμε στο τραπέζι μας.
Διατροφική αξία και οφέλη
Η υψηλή τους περιεκτικότητα σε φυτικές ίνες, βιταμίνες K, C, E, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, μέταλλα όπως κάλιο, ασβέστιο, μαγνήσιο και σίδηρο, καθώς και αρκετά αντιοξειδωτικά τα καθιστά μία από τις πιο ολοκληρωμένες και υγιεινές διατροφικές επιλογές, ενώ είναι η ιδανική προσθήκη σε ένα ισορροπημένο διαιτολόγιο, λόγω της επίσης υψηλής περιεκτικότητάς τους σε νερό και της χαμηλή τους θερμιδικής αξίας. Τα οφέλη, λοιπόν, από την κατανάλωσή τους είναι πολλά με τους ειδικούς να προτείνουν να τα εντάσσουμε στη διατροφή μας για καλύτερη λειτουργία του εντέρου, μείωση των επιπέδων χοληστερόλης και γλυκόζης στο αίμα, καθώς και για προστασία από την καταστροφή των κυττάρων και τις καρδιαγγειακές παθήσεις. Θυμηθείτε επίσης ότι το ζουμί των χόρτων θεωρείται πολύ καλό αποτοξινωτικό, οπότε μετά το βράσιμο, μπορείτε να το σουρώσετε και να το φυλάξετε στο ψυγείο 2-3 ημέρες το πολύ πίνοντας 1-2 φλιτζάνια την ημέρα.
Είδη και μαγείρεμα
Ραδίκια
Τα φύλλα τους είναι μακριά με έντονο πράσινο χρώμα, ενώ η γεύση τους είναι έντονη και πικρή. Τα ραδίκια, όπως εξάλλου και τα περισσότερα από τα χόρτα, είναι απολαυστικά βραστά με μπόλικο λαδολέμονο ως σαλάτα, ενώ είναι εξαιρετικά επίσης τσιγαριαστά ή στην κατσαρόλα με κρέας, όπως σε φρικασέ με κατσικάκι ή αρνάκι αβγολέμονο. Τα λεγόμενα ιταλικά ραδίκια είναι λιγότερο πικρά και μαγειρεύονται με τον ίδιο τρόπο.
Αντίδια
Ως κοντινός συγγενής με το ραδίκι τα αντίδια χαρακτηρίζονται επίσης από την πικρή τους γεύση. Διακρίνονται σε δύο βασικές ποικιλίες, το πλατύφυλλο και το κατσαρό και μαγειρεύονται ακριβώς όπως τα ραδίκια.
Λάπαθα ή αγριοσέσκουλα
Τα σκουροπράσινα φύλλα τους έχουν μια ελαφριά υπόξινη γεύση. Τρώγονται βραστά ή με κρέας, ενώ ταιριάζουν πολύ σε παραδοσιακές χορτόπιτες.
Σέσκουλα
Τα φύλλα τους είναι μεγάλα, γυαλιστερά, αρκετά σκληρά και γραμμωτά και έχουν παρόμοια γεύση με το σπανάκι. Τρώγονται ωμά ή βραστά ως σαλάτα, αλλά γίνονται πολύ νόστιμα και κοκκινιστά στην κατσαρόλα με ψάρια ή όσπρια. Δοκιμάστε τα επίσης σε χορτόπιτες μαζί με άλλα χόρτα και μπόλικα μυρωδικά.
Σπανάκι
Τα παχιά τριγωνικά φύλλα του τρώγονται ωμά ως σαλάτα ιδανικά με μπόλικο λεμόνι, βραστά, αλλά και σε πιάτα όπως το γνωστό μας σπανακόρυζο, πίτες και τάρτες, ακόμα και ως γέμιση σε ζυμαρικά, όπως τα λαζάνια ή σε κρέπες με τυριά. Θυμηθείτε επίσης ότι αν θέλετε να επωφεληθείτε από τον σίδηρο που περιέχει, πρέπει απαραίτητα να το συνδυάσετε με βιταμίνη C (εξού και το μπόλικο λεμόνι στη σαλάτα). Είναι επίσης τέλειο σε smoothies μαζί με φρούτα, όπως η μπανάνα.
Μυρώνια
Συγγενεύουν με τον μαϊντανό, γι’ αυτό μοιάζουν πολύ και οπτικά, όμως η γεύση τους είναι πιο απαλή και μοιάζει πολύ με της γλυκόριζας. Η αρωματική τους ένταση τα καθιστά ιδανικά για παντός τύπου πίτες και σαλάτες. Δοκιμάστε τα επίσης σε ομελέτες μαγειρεμένα ή απλά ψιλοκόψτε τα και πασπαλίστε τις.
Σταμναγκάθι
Είναι η κρητική παραλλαγή του ραδικιού. Τα οδοντωτά του φύλλα είναι πικρά, τρώγονται βραστά σε σαλάτες αλλά και σε πολλά παραδοσιακά μαγειρευτά, όπως το αρνάκι ή το κατσικάκι αβγολέμονο. Ταιριάζουν επίσης πολύ με ψάρια και όσπρια σε μαγειρευτά κατσαρόλας συνδυαστικά με άλλα χόρτα και μυρωδικά, όμως, δεν είναι λίγοι αυτοί που στην Κρήτη προτιμούν να τα τρώνε ωμά με λαδολέμονο ως μεζέ για τη ρακή.
Καυκαλήθρες
Έχουν λεπτά και οδοντωτά φύλλα σαν του τριφυλλιού με δυνατό άρωμα. Τρώγονται ωμές, συνδυάζονται με άλλα χόρτα εποχής και κάνουν πεντανόστιμες πίτες, αλλά κάνουν επίσης πολύ νόστιμα πιάτα με όσπρια, όπως η περίφημη φασολάδα με καυκαλήθρες που φτιάχνουν στην Πελοπόννησο.
Βρούβες
Είναι από τα πιο γνωστά «ζιζάνια» της ελληνικής κουζίνας. Τα μακριά και πράσινα φύλλα τους έχουν έντονη και βαριά μυρωδιά, ενώ γευστικά είναι αρκετά πικρές. Παρ’ όλ’ αυτά είναι αρκετοί αυτοί που επιλέγουν να τις βάλουν στο τραπέζι τους βραστές ως σαλάτα, σε πίτες, ομελέτες ή τις μαγειρεύουν με όσπρια.
Ζοχιά ή ζοχός
Είναι από τα χόρτα που συναντούμε πολύ συχνά σε ακαλλιέργητους αλλά και καλλιεργημένους τόπους. Τα οδοντωτά, μακριά και σκουροπράσινα φύλλα του είναι λίγο πικρά, αλλά τρώγονται πολύ ευχάριστα σε σαλάτες και σε πίτες με γλυκά χόρτα. Επίσης μαγειρεύονται βραστά με μπόλικο λεμόνι ή σε συνδυασμό με αρνί ή κατσίκι.
Ρόκα
Μπορεί να είναι ένα από τα σήματα κατατεθέντα της ιταλικής κουζίνας, όμως, χρησιμοποιείται κατά κόρον και στην ελληνική. Τα πράσινα κοντά της φύλλα έχουν χαρακτηριστική πιπεράτη γεύση και είναι τέλεια σε σαλάτες, αντικαθιστά πολύ ωραία τον μαϊντανό στη σάλτσα πέστο, ενώ είναι μια δροσερή λεπτομέρεια πασπαλισμένη σε πίτσες.
Προετοιμασία και αποθήκευση
Η προετοιμασία των χόρτων δεν διαφέρει από τα υπόλοιπα φυλλώδη λαχανικά. Αφαιρείτε πρώτα τα φυλλαράκια που δεν έχουν ζωηρό πράσινο χρώμα. Πετάτε αυτά που έχουν κιτρινίσει, μαυρίσει ή έχουν τρύπες από κάποιο ζουζούνι. Κόβετε τους σκληρούς μίσχους και κρατάτε τα τρυφερά τμήματα του χόρτου. Γεμίζετε μια λεκάνη με κρύο νερό και προσθέτετε αλάτι και ελάχιστο ξίδι. Βυθίζετε τα χόρτα στη λεκάνη, τα ξεπλένετε και μετά τα στραγγίζετε. Επαναλαμβάνετε σχολαστικά την ίδια διαδικασία με φρέσκο νερό μέχρι να μην υπάρχει κάποιο ίχνος από χώμα ή ζιζάνιο. Τέλος, τα στεγνώνετε καλά αφήνοντάς τα να στραγγίξουν ή χρησιμοποιώντας το ειδικό περιστρεφόμενο στεγνωτήρι λαχανικών.
Αν δεν τα μαγειρέψετε αμέσως, επιλέγετε ένα αεροστεγές δοχείο τροφίμων για τη φύλαξή τους. Απλώνετε στη βάση του 2-3 σειρές χαρτί κουζίνας, βάζετε από πάνω μερικές σειρές χόρτα, ξανά χαρτί και στην τελευταία σειρά χαρτί κουζίνας ή μια ελαφρώς βρεγμένη πετσέτα κουζίνας για να διατηρηθούν δροσερά σε περίπτωση, που δεν τα καταναλώσετε την ίδια ημέρα.
Χρήσιμες συμβουλές
* Βεβαιωθείτε ότι τα χόρτα που αγοράζετε δεν είναι κιτρινισμένα ή μαραμένα, αλλά το φύλλωμά τους είναι τρυφερό και υγιές.
* Φροντίζετε να προμηθεύεστε ποσότητες ανάλογες με την κατανάλωση. Θυμηθείτε ότι για να μην αλλοιωθεί η διατροφική τους αξία και να μη φθαρούν τα χόρτα, θα πρέπει να καταναλωθούν εντός 2 το πολύ 3 ημερών από την αγορά τους.
* Φροντίζετε επίσης οι συνθήκες αποθήκευσής τους να είναι οι σωστές γιατί διαφορετικά θα επιταχυνθεί η φθορά τους.
*Δεν χρησιμοποιείτε ποτέ νάυλον σακούλες για την αποθήκευσή τους.
*Αν πρόκειται να τα κάνετε βραστά, αφήνετε το νερό να βράσει πολύ καλά πριν τα ρίξετε στην κατσαρόλα και επίσης δεν τα αφήνετε να παραβράσουν, ώστε να έχετε τη μικρότερη δυνατή απώλεια θρεπτικών συστατικών. Εξαίρεση αποτελούν τα πικρά χόρτα που πρέπει να βράζονται σε μπόλικο νερό για να ξεπικρίσουν.
* Για τον ίδιο λόγο προτιμάτε να τα κόβετε με τα χέρια σε σχετικά χοντρά κομμάτια και όχι με μαχαίρι.
Και μερικές νόστιμες προτάσεις για να τα μαγειρέψετε
Αρωµατική χορτόπιτα µε ντοµατίνια, λιαστή ντοµάτα και κουκουνάρι
Μπακαλιάρος με χόρτα και σταφίδες στη στιγμή
Γίγαντες στο φούρνο με χόρτα και ανθότυρο
Ανοιχτή πίτα με χόρτα και σύγκλινο Λακωνίας
Σουπιές με χόρτα και λευκό κρασί
