Δεν είναι λίγα τα περιστατικά δηλητηρίασης από την κατανάλωση μανιταριών που καταγράφονται στη χώρα μας. Γι αυτό και αναζητάμε χρήσιμες πληροφορίες που θα μας προστατέψουν.
Σημαντικά στοιχεία σχετικά με τα είδη των μανιταριών που είναι δηλητηριώδη, καθώς και τι πρέπει να προσέχουμε ώστε να προστατευθούμε, έδωσε ο πρόεδρος των Μανιταρόφιλων Ελλάδας, Γιώργος Κωνσταντινίδης, μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Εκεί, ο κ. Κωνσταντινίδης ανέφερε ότι στη χώρα μας τα είδη των μανιταριών που είναι δηλητηριώδη ξεπερνούν τα 15. Από αυτά, τα πλέον επικίνδυνα είναι 2, τα οποία ευθύνονται για το 90% των θανατηφόρων περιστατικών στην Ελλάδα (αλλά και στην Ευρώπη, όπου επίσης υπάρχουν). Πρόκειται για δύο αμανίτες, τον φαλλοειδή και τον εαρινό, τα οποία είναι ευμεγέθη και όμορφα μανιτάρια και γι’ αυτό τραβούν συχνά την προσοχή των ερασιτεχνών συλλεκτών.
Τα υπόλοιπα 13 είδη πάλι, είναι είτε πολύ μικρά σε μέγεθος είτε πολύ σπάνια, οπότε δεν είναι εξίσου σύνηθες να τα συλλέξει κάποιος. Επίσης, ένα είδος εξίσου επικίνδυνο με τα δύο πρώτα, το οποίο όμως έχει παρατηρηθεί πάρα πολύ σπάνια στην Ελλάδα και μόνο στην περιοχή των συνόρων με τη Βουλγαρία, είναι ο αμανίτης ο δυσώδης.
Την ίδια στιγμή, ο ίδιος δήλωσε ότι τα τελευταία χρόνια οι ερασιτέχνες συλλέκτες έχουν αυξηθεί κατακόρυφα και ανέρχονται πλέον σε αρκετές χιλιάδες, ωστόσο ορισμένοι εξ αυτών, αγνοούν βασικά μέτρα προφύλαξης. Ειδικότερα, ο κ. Κωνσταντινίδης σημείωσε ότι κάθε χρόνο στη χώρα μας καταγράφονται περίπου 200 περιστατικά ατόμων (καταναλωτών ή συλλεκτών), που προσέρχονται σε νοσοκομεία με την υποψία δηλητηρίασης από μανιτάρια, και συνήθως -αλλά όχι σε όλες τις περιπτώσεις- έχουν όντως δηλητηριαστεί από αυτά. Τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά είναι ασήμαντα ως προς τον κίνδυνο για την υγεία, αλλά κάθε τρία με πέντε χρόνια καταγράφεται και κάποια μοιραία εξέλιξη. Δυστυχώς, οι άνθρωποι που παρότι δεν έχουν γνώσεις και εξοικείωση με τα μανιτάρια, τα συλλέγουν και τα καταναλώνουν, επειδή μπορεί να μοιάζουν με ακίνδυνα βρώσιμα, είναι περισσότεροι από ό,τι θα ανέμενε κάποιος.
Όπως παρατηρεί ο κ. Κωνσταντινίδης, την καλύτερη απάντηση στο εύλογο ερώτημα σχετικά με το πώς είναι δυνατόν να συλλέγει κάποιος μανιτάρια όταν δεν γνωρίζει βασικά πράγματα για αυτά, τού την έχει δώσει ένας αστυνομικός της Τροχαίας: «Κι εγώ αναρωτιέμαι πώς είναι δυνατόν οι άνθρωποι να οδηγούν υπό την επήρεια αλκοόλ ή ουσιών και να παραβιάζουν τόσο συχνά τον κόκκινο σηματοδότη, αλλά δυστυχώς συμβαίνει και μάλιστα συχνά».
Τα 3 χαρακτηριστικά που πρέπει να προσέχουν οι μανιταροσυλλέκτες
Και οι τρεις αμανίτες που αναφέρθηκαν παραπάνω ως δηλητηριώδεις, έχουν τα εξής κοινά χαρακτηριστικά:
* Είναι ομπρελόμορφοι και αν αναστρέψουμε το «καπέλο» τους θα δούμε ελάσματα (ακτίνες) αντίστοιχα με αυτά που έχουν τα βρώσιμα μανιτάρια (πορτομπέλο, σαμπινιόν, πλευρώτοι), αλλά σε αυτή την περίπτωση τα ελάσματα είναι λευκά κι όχι σκουρόχρωμα.
* Στο πάνω μέρος του «ποδιού» τους κρέμεται ένα μεμβρανώδες στοιχείο, σαν φουστίτσα, που το λέμε δαχτυλίδι.
* Η βάση τους δεν αναδύεται απευθείας από το έδαφος, αλλά μέσα από μια κυπελλόμορφη θήκη.
Όπως εξηγεί ο κ. Κωνσταντιντίδης, η συνύπαρξη των τριών αυτών στοιχείων σε ένα είδος αυξάνει σημαντικά τις πιθανότητες να είναι δηλητηριώδες, για αυτό και συνιστάται στους αρχάριους να μην το συλλέγουν.
Τι πρέπει να προσέχουν οι ερασιτέχνες
«Μόνο η είσοδος στο πεπτικό σύστημα μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα. Αλλά αν μπει στο πεπτικό, αρκούν 50γρ., εν ολίγοις μια μπουκιά δηλητηριώδους μανιταριού, όταν είναι μαγειρεμένο», σημειώνει ο κ. Κωνσταντινίδης, εξηγώντας ποια ποσότητα μπορεί να αποβεί μοιραία. Ο ίδιος συνιστά στους αρχάριους μανιταροσυλλέκτες να ασχολούνται αρχικά με μόλις ένα-δύο είδη, τα οποία είναι πολύ συνηθισμένα στην περιοχή τους και γνωστά από γενιά σε γενιά, να γνωρίσουν τα πάντα γύρω από αυτά, αλλά ταυτόχρονα να μάθουν «απ’ έξω και ανακατωτά» και όλα τα χαρακτηριστικά των επικίνδυνων μανιταριών, που μοιάζουν με αυτά τα είδη. «Όσο περιορίζεις τον αριθμό των μανιταριών που κυνηγάς, τόσο μικρότερος είναι ο κίνδυνος και όταν τα μάθεις καλά, μπορείς σταδιακά να προχωρήσεις και σε άλλα είδη» εξηγεί.
Σημειώνεται ότι την τελευταία εικοσαετία έχει γίνει πολύ συστηματική δουλειά για την καταγραφή μανιταριών και την ενημέρωση, ενώ έχουν αναπτυχθεί συνεργασίες ανάμεσα σε επαγγελματίες μυκητολόγους και ερασιτέχνες, αλλά και ανάμεσα σε τοπικούς φορείς και φορείς διαχείρισης πάρκων. Ως αποτέλεσμα, παρά την πολύ μεγάλη αύξηση των μανιταρόφιλων και των συλλεκτών, που πλέον αριθμούν πολλές χιλιάδες, τα ποσοστά των δηλητηριάσεων είναι πολύ χαμηλά, σε σχέση με άλλες χώρες, ακόμα και προηγμένες σε αυτό το πεδίο. Μάλιστα, οι σύλλογοι μανιταρόφιλων είναι πλέον 10 και κάθε χρόνο γίνονται περίπου 50 εκδηλώσεις και δράσεις (σεμινάρια, φεστιβάλ, έκδοση χιλιάδων εκπαιδευτικών αφισών), στις οποίες μεταξύ άλλων σερβίρονται και χιλιάδες μερίδες μαγειρεμένων μανιταριών, κάποτε 40 ή 50 είδη ταυτόχρονα, χωρίς ποτέ να υπάρξει περιστατικό δηλητηρίασης.
Δείτε επίσης:
Συγγραφέας βιβλίου καλλιεργεί μανιτάρια στο βιβλίο που έγραψε (και τα καταναλώνει)
4 λάθη που κάνεις όταν μαγειρεύεις μανιτάρια
Μανιτάρια σε σκόνη, το νέο φετίχ των σεφ
