Νόστιμες και εξαιρετικά υγιεινές επιλογές για την καθημερινή μας διατροφή φτιαγμένες με την πιο πολύτιμη υπερτροφή, το χαρούπι.
Η χρήσιμη πληροφορία της ημέρας κρύβεται στη λέξη «καράτι». Γνωρίζετε ότι προέρχεται από τα χαρούπια; Για την ακρίβεια, προέρχεται από τους σπόρους του χαρουπιού. Όσους και αν ζυγίσετε, θα διαπιστώσετε ότι έχουν ακριβώς το ίδιο βάρος. Οι αρχαίοι ημών πρόγονοι σκέφτηκαν ότι η σταθερότητα του βάρους, ήταν η ιδανική λύση για να αντισταθμίσει την άλλη πλευρά της ζυγαριάς. Έτσι λοιπόν, στη μία πλευρά τοποθετούσαν τα διαμάντια και στην άλλη πλευρά τους σπόρους χαρουπιού. Όταν η ζυγαριά ισορροπούσε, έβγαινε το τελικό βάρος, καταλήγοντας σήμερα να είναι επίσημη μονάδα μέτρησης.
Η λέξη «καράτι» προέρχεται από την ελληνική λέξη «κεράτιον», η οποία ταξίδεψε και έγινε στα αραβικά qīrāṭ, στα ιταλικά carato και στα αγγλικά carat. Αν έχετε ακούσει τους παλαιότερους να αναφέρουν τη λέξη «ξυλοκερατιά», τότε πάλι στο χαρούπι αναφέρονται. Καθώς ο καρπός του χαρουπιού ωριμάζει, αλλάζει χρώμα και ενώ όσο είναι χλωρός είναι καταπράσινος, αποκτά σκούρο καφετί χρώμα, είναι αρκετά σκληρός και θυμίζει ξύλο.
Όμως, η αξία των σπόρων του χαρουπιού δεν έδωσε την απαραίτητη λάμψη και στην αξία του καρπού. Παρότι αποτελεί έναν από τους πιο θρεπτικούς καρπούς, για αιώνες θεωρούνταν η συνήθης τροφή για τους φτωχούς και τα ζώα, γι’ αυτό και συναντάται ως «η σοκολάτα των φτωχών», ή «τροφή για τα ζωντανά».
Οι Έλληνες καλλιέργησαν για πρώτη φορά το χαρούπι
Το δέντρο της χαρουπιάς – η επιστημονική ονομασία είναι Ceratonia Siliqua, συναντάται αυτοφυές σε αρκετές μεσογειακές χώρες και στη Συρία από τα αρχαία χρόνια. Οι Έλληνες έχουν την πρωτιά, καθώς ήταν οι πρώτοι που αναγνώρισαν την αξία της και ξεκίνησαν να το καλλιεργούν συστηματικά. Από τα τεκμήρια του Θεόφραστου μαθαίνουμε ότι ευδοκιμούσε στην ανατολική ακτή του Αιγαίου και στη Ρόδο. Ενώ ο Γαληνός σχολίασε το γεγονός ότι ήταν δύσπεπτα και προκαλούσαν δυσκοιλιότητα.
Το χαρούπι καλλιεργείται συστηματικά στην Κύπρο εδώ και πολλούς αιώνες. Οι πρώτες ενδείξεις αναφέρονται στη Νεολιθική εποχή, με το μεγαλύτερο ποσοστό της παραγωγής να εξάγεται μεταποιημένο σε άλλες χώρες. Εξίσου σημαντική καλλιέργεια σημειώνεται και στην Κρήτη, δίνοντας έμπνευση σε πολλές μαγειρικές, ζαχαροπλαστικές και αρτοποιητικές παρασκευές.
Το κυπριακό χαρούπι στην Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της UNESCO
Το 2018, η Κυπριακή χαρουπιά με τις παραδοσιακές τεχνικές καλλιέργειας, συγκομιδής και επεξεργασίας, εγγράφεται ως στοιχείο στα αρχεία της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Οι συνολικές δηλωμένες καλλιεργούμενες εκτάσεις χαρουπιάς ανέρχονταν σε 7.496 δεκάρια. Από αυτά, 2.993 δεκάρια εντοπίζονται στην επαρχία Λεμεσού, 2.908 δεκάρια καλλιεργούνται στην επαρχία Πάφου, 1.310 δεκάρια στην επαρχία Λάρνακας, 200 δεκάρια στην επαρχία Λευκωσίας και 85 δεκάρια στην επαρχία Αμμοχώστου. Το Πανεπιστήμιο Κύπρου, η κοινότητα Ανώγυρας και το Μουσείο Κυπριακών Τροφίμων και Διατροφής, αναλαμβάνουν δράσεις με στόχο την συνέχιση της παράδοσης καλλιέργειας και επεξεργασίας του χαρουπιού.
Το χαρούπι αναγνωρισμένο ως Προϊόν Γεωγραφικής Ένδειξης στην Κροατία
Μπορεί οι Έλληνες να καυχιούνται για την πρωτιά της καλλιέργειας και οι Κύπριοι για τον δικό τους «μαύρο χρυσό», εντούτοις όμως, το χαρούπι καταχωρήθηκε στην Κροατία, ως γεωργικό προϊόν με Προστατευόμενη Γεωγραφική Ένδειξη (ΠΓΕ). Πιο συγκεκριμένα, η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που ανακοινώθηκε το 2022, περιγράφει ότι το προϊόν «Komiški rogač» διατίθεται επίσημα στο εμπόριο σε δύο μορφές: α) «Komiški rogač» δηλαδή καρπός χαρουπιού και β) «Komiški rogač» που μεταφράζεται ως χαρούπι σε σκόνη. Διευκρινίζεται ότι το «Komiški rogač» είναι ο καρπός σε στάδιο ωρίμασης, για εμπορική διάθεση της αυτόχθονης ποικιλίας χαρουπιού της νήσου Vis, γνωστής στην κροατική γλώσσα ως Komiški krupni, Komiški veliki ή Komiški tusti (Ceratonia Siliqua L.).
Όλα σε έναν καρπό
Όσο ο καρπός είναι πάνω στο δέντρο και αφότου αποκτήσει καφετί χρώμα, διατηρεί μια σχετική ελαστικότητα και μπορεί να καταναλωθεί ευχάριστα, όπως είναι. Όταν πέσει, σκληραίνει αρκετά και μεταποιείται με πολλούς χρήσιμους και δημιουργικούς τρόπους. Η πηκτίνη που περιέχει στη σύστασή του δίνει εξαιρετικό σιρόπι που θυμίζει πετιμέζι και η μάζα δημιουργεί πεντανόστιμο άλειμμα. Όλος ο καρπός αλέθεται και χρησιμοποιείται σε διάφορες παρασκευές ως εναλλακτικό άλευρο ή και ως ρόφημα. Το άνθος του είναι ιδιαίτερα αγαπητό στις μέλισσες και το αποτέλεσμα θυμίζει συχνά μέλι με σοκολατένια γεύση.
Χαρούπι ή κακάο;
Αποδεδειγμένα, το χαρούπι θεωρείται τουλάχιστον δέκα φορές πιο θρεπτική τροφή από ότι το κακάο. Είναι καλή πηγή βιταμινών όπως Α, Β2, Β3, Β6 και μετάλλων όπως μαγγάνιο, κάλιο, μαγνήσιο, ψευδάργυρο και σελήνιο. Είναι καρπός πλούσιος σε φυτικές ίνες, πηκτίνη και πρωτεΐνη. Περιέχει διπλάσια ποσότητα ασβεστίου σε σχέση με το κακάο, δεν περιέχει καφεΐνη και είναι απαλλαγμένο από λιπαρά. Το μεγάλο μειονέκτημα του κακάο είναι η περιεκτικότητά σου σε οξαλικό οξύ, μία αντι-θρεπτική ουσία που δεν επιτρέπει την απορρόφηση του ασβεστίου, ενώ το χαρούπι περιέχει εξαιρετικά υψηλά ποσοστά ασβεστίου. Συμπληρωματικά, το χαρούπι είναι πλούσιο σε φυτικές ίνες, πηκτίνη και πρωτεΐνη.
10 ελληνικά προϊόντα με βάση το χαρούπι:
Ραχάτ – χαλβάς
Η οικογένεια Ελευθερίου, πρόσφυγες από την Αξό της Καππαδοκίας, εγκαταστάθηκαν στη Δράμα όπου ασχολήθηκαν με την τέχνη του χαλβά, εξελίχθηκαν και έγιναν ξακουστοί για τον μαστιχωτό χαλβά τους. Η νέα γενιά εξακολουθεί να παράγει με τον ίδιο ζήλο εξελίσσοντας συνεχώς την γκάμα των προϊόντων, χωρίς όμως να ξεφεύγει από την αρχική φιλοσοφία. Το Ραχάτ είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα. Πρόκειται για χειροποίητο σκουρόχρωμο χαλβά που παράγεται από χαρουπάλευρο, μέλι χαρουπιού, ταχίνι ολικής αλέσεως, ακατέργαστη ζάχαρη και αλεσμένο φιστίκι. Είναι ένα σνακ που μπορεί να καταναλωθεί όλες τις ώρες της ημέρας, δίνει ενέργεια και δύναμη στον οργανισμό και είναι το τέλειο γλυκό κατά τη διάρκεια της νηστείας. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://xalvaseleytheriou.gr/
Χαρουπολάτα
Η γη του Νότου είναι μια πρωτοπόρος Κρητική Εταιρία παραγωγής και εμπορίας παραδοσιακών προϊόντων διατροφής. Κάθε προϊόν που δημιουργούν, είναι αφιερωμένο στους ανθρώπους του μόχθου και της δημιουργίας και βασίζεται σε παραδοσιακές συνταγές του νησιού. Η χαρουπολάτα είναι ένα λαχταριστό άλειμμα που τρώγεται ακόμα και σκέτο, με το κουταλάκι. Περιέχει: χαρουπόσκονη από 100% Ελληνικά χαρούπια, θυμαρίσιο μέλι, φιστικοβούτυρο, ψίχα φουντουκιού και ελληνικό ηλιέλαιο. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://ghtounotou.gr/
Μέλι ερείκης
Η ιστορία της εταιρίας Sparta Spirit ξεκινάει με τον παππού Κωνσταντίνο Παναγιωτακάκο το 1923. Στο χωριό Δαφνί της Λακωνίας, η τρίτη γενιά πλέον, ο εγγονός με το ίδιο όνομα, συνεχίζει με το ίδιο πάθος να υπηρετεί την ελιά και τη μέλισσα. Ξεχωρίσαμε το μέλι με ρείκι και χαρούπι με το σκούρο κοκκινωπό χρώμα και τη χαρακτηριστική γεύση και τα αρώματα χαρουπιού. Πρόκειται για ένα σπάνιο ανθόμελο με υψηλή θρεπτική αξία και πολλά οφέλη για την ανθρώπινη υγεία. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://spartaspirit.com
Αφράτο ντακάκι
Κρητική γαστρονομία χωρίς ντάκο δε γίνεται, πόσο μάλλον όταν αυτός παρασκευάζεται με χαρουπάλευρο. Το αφράτο ντακάκι χαρουπιού αποτελεί ένα σνακ που συνδυάζεται εύκολα με πολλές και διαφορετικές τροφές. Πέρα από τη ντομάτα, δοκιμάστε τα με γραβιέρα ή κασέρι προσθέτοντας από πάνω μία κουταλιά ανθόμελου. Δημιουργός είναι η εταιρία Ντουρουντούς και στα συστατικά περιέχει προζύμι χαρουπιού (59%), αλεύρι σίτου, χαρουπάλευρο (13%), χαρουπόσκονη (4%), μαγιά, Αλάτι (0,48%) και ελαιόλαδο. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://ntourountous.gr/
Τσάι
Η εταιρεία Kl. Michael Trading Ltd εξειδικεύεται στη μεταποίηση χαρουπιών, αξιοποιώντας τις γνήσιες συνταγές των παππούδων και συνεχίζει την οικογενειακή παράδοση για περισσότερο από 30 χρόνια. Η γκάμα των προϊόντων τους περιλαμβάνει χαρουπόμελο, αλείμματα σε διάφορες γεύσεις, πίτες, μπάρες, λικέρ και άλλες νοστιμιές. Ξεχωρίσαμε τον καφέ φίλτρου και το τσάι του χαρουπιού καθώς είναι επεξεργασμένα έτσι ώστε να δίνουν θρεπτικά ροφήματα με ανώτερα γευστικά χαρακτηριστικά. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε στο https://www.naturel.com.cy/
Στριφτό μακαρονάκι
Η Creta Carob είναι μια ελληνική επιχείρηση με πλήθος καινοτομιών και σεβασμό για το φυσικό περιβάλλον. Παράγει περίπου πενήντα ξεχωριστά προϊόντα, αποκλειστικά από χαρούπι, όλα υψηλής διατροφικής αξίας, με φυσικά γλυκαντικά, χωρίς προσθήκη ζάχαρης. Από χαρουπόμελο, χαρουπόσκονη, καφέ, μπάρες, κριτσίνια, μακαρόνια, πηκτίνη χαρουπιού μέχρι και αντιγηραντικές κρέμες και προϊόντα καλλωπισμού. Ξεχωρίσαμε το στριφτό μακαρονάκι που παρασκευάζεται μόνο με χαρουπάλευρο και σιμιγδάλι και είναι ιδανικό για κρύες σαλάτες ζυμαρικών. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://www.cretacarob.com/
Αμυγδαλωτά
Στην εύφορη ρεματιά του Μυλοποτάμου της Κέας, η Αρισταίος διοργανώνει βιωματικές δράσεις και παρασκευάζει τοπικά προϊόντα της Τζιώτικης γης, βασισμένα σε παραδοσιακές συνταγές. Ξεχωρίσαμε τα αμυγδαλωτά με χαρούπι που παρασκευάζονται χειροποίητα και αποτελούνται από αμύγδαλα, χαρούπι, ζάχαρη, σιρόπι γλυκόζης και φρουκτόζης, ασπράδι αυγού, βανίλια, λικέρ βερίκοκο, ξύσμα πορτοκάλι. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://aristaioskea.com/
Βιολογικός χυμός
20 χρόνια, η σοκολατοποιία Κοχύλι της οικογένειας Κόλλια παράγει εκλεκτά εδέσματα σε ευφάνταστους συνδυασμούς. Όσο περνούν τα χρόνια, εμπλουτίζουν τον κατάλογο των προϊόντων με νέες κατηγορίες και γεύσεις. Οι χυμοί Kallisti παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά το 2015 και έγιναν αμέσως αγαπητοί. Ξεχωρίσαμε τον βιολογικό χυμό χαρουπιού που αποτελείται από βιολογικό Χαρουπόμελο σε ποσοστό 7%, νερό και βιολογικό σιρόπι αγαύης. Πρόκειται για ένα τονωτικό ρόφημα με πλούσια γεύση και ελάχιστες θερμίδες. Μάθετε περισσότερα στο https://koxyli.gr/
Βαλσαμικό ξίδι
Η εταιρεία “Α & Ω Κιβωτός” δημιουργήθηκε στα Χανιά της Κρήτης το 2016, με όραμα να προσφέρει στον σύγχρονο άνθρωπο προϊόντα υψηλής διατροφικής αξίας, σε άριστη ποιότητα. Αποστολή της είναι να στηρίζει το έργο της Κιβωτού στα Χανιά, όπου φιλοξενούνται άστεγοι. Μεγάλο μέρος της παραγωγής προέρχεται από τις καλλιέργειες που κατέχει η Κιβωτός στα Χανιά. Το βαλσαμικό ξίδι με χαρουπόμελο έχει ξεχωριστή γλυκόξινη γεύση και υπέροχο άρωμα. Παράγεται με την μοναδική συνταγή του Καθιδρύματος Αγίου Ραφαήλ, ένα άτυπο μικρό μοναστήρι που έχει κυρίως φιλανθρωπικό χαρακτήρα. Μάθετε περισσότερα για τις δράσεις και τα προϊόντα τους στο https://cretanaloevera.eu/
Δημητριακά
Η σειρά βιολογικών δημητριακών Real Breakfast με χαρουπόμελο είναι το ιδανικό πρωινό για τα παιδιά πριν το σχολείο καθώς και για τον εργαζόμενο που θέλει ένα θρεπτικό ξεκίνημα για να έχει ενέργεια όλη τη μέρα. Συνδυάζεται με γάλα, κρέμα ή γιαούρτι και μπορεί να καταναλωθεί σκέτο, ως σνακ. Περιέχει σπόρους δημητριακών, χαρουπόμελο, αμύγδαλα και καρύδια. Παρασκευάζονται στην Ελλάδα με την εγγυημένη ποιότητα της εταιρίας Βιοαγρός και μπορείτε να το βρείτε σε επιλεγμένα σημεία πώλησης και στο https://gonatural.gr/
