Κόκκινες, μαύρες, κίτρινες, πορτοκαλί, πράσινες, λεπτές, κοντές, στρογγυλές, μυτερές, χοντροκατσαρές, λεπτόφλουδες, με σπόρια, χωρίς σπόρια, κάθε ποικιλία έχει τη δική της γεύση, υφή και συστήνεται για διαφορετικές χρήσεις στη μαγειρική. Η ντομάτα αποτελεί σημαντικό μέρος της διατροφής μας λόγω της υψηλής θρεπτικής αξίας και των ωφελειών που προσφέρει στην υγεία. Επίσης έχει ξεχωριστή νοστιμιά και μεταποιείται με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Είναι ένα εύκολο υλικό, μαγικό για τις μαγειρικές και όχι μόνο, δημιουργίες.
Δεν είναι όμως μόνο μία πηγή ωφέλιμων συστατικών για τον άνθρωπο. Είναι πηγή έρευνας για τις επιστήμες καθώς ταξίδεψε μέχρι το διάστημα ως «τροφή του μέλλοντος», είναι πηγή έμπνευσης στις καλές τέχνες καθώς έχει στηθεί αρκετές φορές ως μοντέλο «νεκρής φύσης», αλλά και πηγή χαράς ως κεντρικός πρωταγωνιστής σε γαστρονομικά φεστιβάλ.
Τελικά η ντομάτα είναι φρούτο ή λαχανικό;
Βοτανικά, η ντομάτα ανήκει στα φρούτα γιατί είναι γλυκιά και περιέχει σπόρια, όμως χρησιμοποιείται ως λαχανικό σε σάντουιτς, σαλάτες, σούπες, μαγειρευτά, συνοδευτικά άλλων λαχανικών, σάλτσες και κοκτέιλ. Το 1893 το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ έκρινε ότι ανήκει στα λαχανικά. Τα πράγματα μπερδεύονται ακόμα περισσότερο στις σύγχρονες κουζίνες όπου μαγειρεύεται μαζί με καρπούζι, μάνγκο και άλλα φρούτα και λαχανικά, οπότε μπορεί να μεταμορφώνεται και να προσαρμόζεται ανάλογα με τις ανάγκες της εκάστοτε συνταγής.
Η σημαντική θρεπτική αξία
Είναι τροφή με αντιοξειδωτικές ιδιότητες καθώς περιέχει υψηλά ποσοστά φυλλικού οξέος και λυκοπένιου, που έχουν συνδεθεί με τη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων και ορισμένων τύπων καρκίνου. Είναι πλούσια πηγή βιταμίνης C, η οποία ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και συμβάλλει στην προστασία από ελεύθερες ρίζες. Επίσης, περιέχει βιταμίνη Α, που είναι σημαντική για την υγεία της όρασης και του δέρματος, καθώς και άλλα σημαντικά μέταλλα όπως είναι το κάλιο, το φώσφορο και το μαγνήσιο.
Μια συνεχώς αυξανόμενη τάση
Η τομάτα ή ντομάτα, συγκαταλέγεται μέσα στην 5άδα των δημοφιλέστερων καλλιεργειών λαχανικών, σε παγκόσμιο επίπεδο. Σε κάποιες χώρες κονταροχτυπιέται με την πατάτα, σε κάποιες άλλες την ξεπερνάει το ρύζι, ενώ σε πιο μεσογειακές χώρες όπως είναι η Ιταλία, κατακτά την πρώτη θέση.
Σύμφωνα με το Παγκόσμιο Συμβούλιο Επεξεργασίας Ντομάτας (World Processing Tomato Council – WPTC) προβλέπεται ότι καλλιέργεια ντομάτας θα καταγράψει αύξηση της τάξεως του 5,6% έως το 2028. Αυτή η τάση οφείλεται στο αυξανόμενο ενδιαφέρον για ευεξία και σωστή διατροφή – αποτέλεσμα της πανδημίας COVID-19, γεγονός που ενισχύει τη ζήτηση για φρούτα και λαχανικά, συμπεριλαμβανομένης της ντομάτας.
Ποικιλίες ντομάτας
Τα γονιδιωματικά δεδομένα της ντομάτας έχουν αποκαλύψει το περίπλοκο μονοπάτι της εξημέρωσής, που ξεκίνησε πριν από 80.000 χρόνια στο Εκουαδόρ και το Περού. Οι ερευνητές, χρησιμοποιώντας γενετικές δοκιμές, μπόρεσαν να την εντοπίσουν στον Ισημερινό και προσδιόρισαν ότι ήταν μια άγρια ποικιλία που παρήγαγε έναν καρπό σε μέγεθος κερασιού. Πριν από περίπου 7.000 χρόνια το φυτό εξημερώθηκε και εξελίχθηκε στις ντομάτες που γνωρίζουμε σήμερα. Ποιες γνωρίζουμε όμως δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά καθώς οι τελευταίες έρευνες αναφέρουν ότι υπάρχουν τουλάχιστον 10.000 διαφορετικά είδη σε όλη τη γη. Κάποιες προέρχονται από παλιούς σπόρους, κάποιες είναι υβρίδια και κάποιες είναι απλώς αποτέλεσμα πειραματισμών.
Στην Ελλάδα καλλιεργούνται πολλές ποικιλίες και μπορούμε να περηφανευόμαστε για το άνυδρο ντοματάκι της Σαντορίνης που είναι μικρόκαρπο, έχει χοντρή φλούδα και υπέροχη γλυκόξινη γεύση του. Το 2013 αναγνωρίστηκε ως Προϊόν Προστατευόμενης Ονομασίας Προέλευσης – ΠΟΠ.
Διαστημική γεωργία – η καλλιέργεια της ντομάτας
Η διαστημική γεωργία μπορεί να ακούγεται φουτουριστική, όμως στο κλειστό περιβάλλον ενός διαστημικού σκάφους, τα φυτά θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στα συστήματα υποστήριξης της ζωής και της έρευνας. Άλλωστε, τα μελλοντικά πληρώματα, σε αποστολές μεγάλης διάρκειας, θα πρέπει να είναι αυτάρκη για να παραμείνουν ασφαλή και υγιή. Δεδομένου ότι η μεταφορά τροφής 2 έως 3 ετών θα ήταν ακριβή και μη πρακτική, οι αστροναύτες θα πρέπει να καλλιεργούν τη δική τους τροφή καθ’ οδόν προς τον προορισμό τους. Καθώς τα φυτά αποτελούν σημαντικό μέρος της ζωής στη Γη, η NASA πιστεύει ότι θα μπορούσαν, κάποια μέρα, να αποτελέσουν σημαντικό μέρος της ζωής και στο διάστημα.
Το 1984, 12,5 εκατομμύρια σπόροι τομάτας έμειναν στο διάστημα σε έναν ειδικό δορυφόρο. Μετά από 6 χρόνια, οι αστροναύτες του διαστημικού λεωφορείου Columbia ανέσυραν τον δορυφόρο και έφεραν τους σπόρους πίσω στη γη. Το βραβευμένο πρόγραμμα Tomatosphere™ ασχολείται με αυτή την έρευνα και μέχρι σήμερα υπολογίζεται ότι περισσότερα από 3 εκατομμύρια μαθητές στον Καναδά και τις ΗΠΑ βοήθησαν τους ερευνητές να συγκεντρώσουν αξιόλογα δεδομένα. Το Tomatosphere™ παρέχει στους μαθητές δύο σετ σπόρων τομάτας: ένα σετ που έχει εκτεθεί στο διάστημα ή σε περιβάλλοντα προσομοίωσης του διαστήματος και ένα που δεν έχει εκτεθεί αλλά χρησιμεύει ως ομάδα ελέγχου για σύγκριση. Με αυτό τον τρόπο, φέρνει σε επαφή τα παιδιά με τις επιστήμες, την εξερεύνηση του διαστήματος, τη γεωργία και τη διατροφή.
Τους πετάνε ντομάτες
Ένα αλλόκοτο, όχι και τόσο, γαστρονομικό φεστιβάλ, το «La Tomatina» πραγματοποιείται κάθε χρόνο, την τελευταία Τετάρτη του Αυγούστου, στην ιστορική πόλη Buñol, κοντά στη Βαλένθια της Ισπανίας. Χιλιάδες άνθρωποι, από όλες τις γωνιές του κόσμου, δηλώνουν συμμετοχή για να πολεμήσουν στον «μεγαλύτερο αγώνα τροφίμων του κόσμου», όπου περισσότεροι από εκατό τόνοι υπερώριμων ντοματών πετιούνται στους δρόμους και προκαλούν κυριολεκτικά χάος.
Πριν από το 2013, περίπου 50.000 άνθρωποι στριμώχνονταν στον τεράστιο αγώνα ντομάτας, διευρύνοντας σημαντικά τον κανονικό πληθυσμό των 9.000 ατόμων του Bunol. Από το 2013 έχει τεθεί σε ισχύ η επίσημη έκδοση εισιτηρίων περιορίζοντας τον αριθμό των συμμετεχόντων σε μόλις 20.000 τυχερούς. Μάλιστα, λέγεται ότι οι καταστηματάρχες της περιοχής, προετοιμασμένοι για το «βρώμικο χάλι» που ακολουθεί, χρησιμοποιούν τεράστια πλαστικά καλύμματα στις βιτρίνες τους για να προστατευτούν από το μακελειό.
10 Ελληνικά προϊόντα που ξεχωρίσαμε με πρωταγωνιστή τη ντομάτα
Dreat ντομάτας με παντζάρι, μαύρο καρότο και βότανα
Η εταιρία Mala Peruviana από τη στιγμή που πρωτοεμφανίστηκε το 2014, αναβάθμισε τη μέχρι πρότινος συντηρητική εικόνα της μεταποιημένης ελληνικής ντομάτας. Ως Dreats περιγράφονται τα προϊόντα της, λέξη που δημιουργείται από την ένωση του drink και του eat και υποδηλώνει ότι κάτι μπορεί να τρώγεται ή να πίνεται. Είναι μία έξυπνη λέξη για την περιγραφή αυτού του προϊόντος καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως dressing για σαλάτα ή ως σάλτσα για ψητά λαχανικά ή και ζυμαρικά, όμως ταυτόχρονα είναι και ένα νόστιμο συστατικό για να δώσει γεύση σε ένα αλκοολούχο κοκτέιλ.Το dreat Earth αποτελείται από παντζάρι, ντομάτα, μαύρο καρότο και βότανα που, στο σύνολό τους δημιουργούν έναν ισορροπημένο συνδυασμό υλικών με διαφορετικά επίπεδα γεύσεων και εντάσεων. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://www.fos-nc.gr/.
Γλυκό κουταλιού ντοματάκι
Με ρίζες από τα βάθη της Μικράς Ασίας και καταγωγή από τη Λέρο, το εργαστήριο «Γεύσεις Λέρου» μεταποιεί χειροποίητα όσους καρπούς καλλιεργούνται σε αυτό το μικρό, γραφικό νησί του νοτίου Αιγαίου. Το ντοματάκι δεν θα μπορούσε να λείπει από τη συλλογή τους καθώς αποτελεί ένα από τα κατεξοχήν παραδοσιακά γλυκά του κουταλιού. Παρασκευάζεται με την παραδοσιακή μέθοδο και η παραγωγή είναι περιορισμένη. Το εργαστήριο βρίσκεται στην περιοχή Γούρνα της Λέρου και μπορείτε να επικοινωνήσετε μαζί τους στο τηλ: 6936926057 ή στο https://www.facebook.com/geyseisleroy.
Πάστα ντομάτας με τρούφα
Η εταιρία Dryas Greek Truffle ξεκίνησε την καλλιέργεια τρούφας το 2008 και με την πάροδο των χρόνων επεκτάθηκε στην παραγωγή και μεταποίηση προϊόντων με ελληνική τρούφα. Σήμερα, η γκάμα των προϊόντων είναι αρκετά μεγάλη και καλύπτει όλα τα γούστα όσων αγαπούν την υπέροχη γεύση της. Η πάστα ντομάτας με τρούφα είναι μία καλή μεσογειακή πρόταση που δίνει έξτρα γεύση σε ζυμαρικά, ψητά και τηγανητά λαχανικά, κεφτέδες και αυγά τηγανιτά. Αποτελείται από 70,8% λιαστή ντομάτα, 17% εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, 1% μαύρη καλοκαιρινή τρούφα, μανούρι, μαύρες ελιές, σκόρδο, ρίγανη, πιπέρι, πάπρικα και άρωμα τρούφας. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://dryastruffle.com/.
Πούδρα Ντομάτας
Η επιχείρηση «Δώσε Γεύση» έχει γίνει γνωστή για τη μετατροπή φρούτων και λαχανικών σε αφράτες πούδρες που δίνουν πράγματι έξτρα γεύση σε όλα τα φαγητά. Η πούδρα από ώριμες τομάτες περιέχει 100% ελληνική πρώτη ύλη, που αποξηραίνεται με χρήση γεωθερμικής ενέργειας. Είναι ένα προϊόν με υψηλή θρεπτική αξία και στο βαζάκι δεν περιέχονται άλλα συστατικά (single ingredient). Παράγεται στον Νέο Εράσμιο του νομού Ξάνθης, δίπλα στο Δέλτα του Ποταμού Νέστου, από την Γεωθερμική Ελλάδος και μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες στο https://www.dosegefsi.gr/.
Μαρμελάδα Ντομάτα
Η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ.) «ΈΡΚΥΝΑ» δημιουργήθηκε στη Λιβαδειά Βοιωτίας, αρχικά, από έξι δυναμικές γυναίκες, σε μια προσπάθεια για την προώθηση στην απασχόληση και την αντιμετώπιση της ανεργίας. Τα πρώτα προϊόντα είχαν θετικά σχόλια και αποτέλεσαν την αρχή μιας αξιόλογης πορείας. Με έμφαση στα τοπικά αγροτικά προϊόντα συνεχίζεται η παραγωγή και μεταποίηση, στηριζόμενη στη συλλογικότητα, την αλληλεγγύη και την προσωπική προσφορά και εργασία. Η μαρμελάδα ντομάτα είναι μια εξαιρετικά νόστιμη πρόταση, ιδανική για να συνοδεύσει ποικιλίες αλλαντικών, τυριών, σαγανάκι, ψητή φέτα τυλιγμένη σε φύλλο. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://womenassociations.com/.
Σάλτσα ντομάτας με μελιτζάνα
«Αλλά που ΄σαι; Θα σου δώσω κάτι άλλο μην ακούσει αυτός. Θα σου δώσω ντομάτα πελτέ Λαγκαδά», είπε στην αγαπητικιά του ο διάσημος μπακαλόγατος Ζήκος στην ελληνική ταινία «Της κακομοίρας» και έκανε ξακουστό τον πελτέ της περιοχής. Στην περιοχή του Λαγκαδά που η μεταποίηση της ντομάτας έχει ιστορία από το 1960, παράγονται και τα προϊόντα με την κοινή ονομασία: «Λαγκαδά». Η γκάμα των προϊόντων περιλαμβάνει παραδοσιακές γεύσεις αλλά και τολμηρούς νεοτερισμούς με βάση τη ντομάτα, όπως είναι αυτή η ιδιαίτερη σάλτσα που περιέχει μελιτζάνα και εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο. Είναι μια νόστιμη και εύκολη λύση για μπρουσκέτες, για μαρινάρισμα κρεατικών αλλά και για να συνοδεύσει ψητά λουκάνικα. Αναζητήστε περισσότερες πληροφορίες στο https://www.facebook.com/paradosiakaproiontalagada/.
Κριτσίνια Ντομάτας με ελιές και ρίγανη
Τα κριτσίνια Breadly Crispy περιέχουν ντομάτα, φέτα, ελιές Καλαμών και ρίγανη, υλικά που στο σύνολό τους αποτελούν μία γευστική συνταγή που ακολουθεί πιστά τις γνώριμες γεύσεις της χωριάτικης σαλάτας. Περιέχει αλεύρι σίτου, έλαιο καρύδας, συμπυκνωμένο χυμό σταφυλιού, τυρί φέτα, ζάχαρη καρύδας, ελιά καλαμών, αλάτι Μεσολογγίου, τοματοπολτό, κόκκινο πιπέρι και ρίγανη. Είναι βιολογικό προϊόν, παράγονται στη Θεσσαλονίκη από την εταιρία Joice και μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες στο https://www.joicefoods.com/.
Chutney Ντομάτας με πράσινη πιπεριά, σταφίδες και βότανα
Η Entopia ειδικεύεται στην παραγωγή και τυποποίηση τροφίμων που περιέχουν 100% φρούτο και χυμό φρούτων, χωρίς χημικά πρόσθετα και πηκτίνες. Η γκάμα των προϊόντων τους περιλαμβάνει φρουτένια αλείμματα, chutneys και βαλσαμικά γλάσα από φρούτα. Αυτό το γλυκό και ελαφρώς πικάντικο chutney στα συστατικά του περιέχει ντομάτα, πράσινη πιπεριά, μήλο, κρεμμύδι, συμπυκνωμένο χυμό σταφύλι, σταφίδες, βασιλικός, δυόσμος, πιπέρι, κύμινο, αλάτι. Παράγονται στις σύγχρονες εγκαταστάσεις που βρίσκονται στην περιοχή Μεταμόρφωση της Αττικής και μπορείτε να αναζητήσετε περισσότερες πληροφορίες στο https://entopiagreece.com/.
Σάλτσα Ντομάτας με Vinsanto
Η χαρακτηριστική γεμάτη γεύση που κάνει ξεχωριστό το ντοματάκι της Σαντορίνης σε συνδυασμό με το διακριτικό άρωμα και τη γλυκιά γεύση του κρασιού Vinsanto, δημιουργεί ένα άρτυμα ιδανικό για ζυμαρικά και πιάτα με βάση το κρέας. Περιέχει χυμό ντομάτας Σαντορίνης, τριπλό-συμπυκνωμένο πελτέ ντομάτας Σαντορίνης, Vinsanto, εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο σε ποσοστό 0,1%, κρεμμύδι, σκόρδο, μαϊντανό, βασιλικό, αλάτι και πιπέρι. Διατίθεται στην αγορά με τη σφραγίδα Santo Taste και θα τη βρείτε στο https://santowines.gr/.
Λιαστή Ντομάτα
Γνωστός για την αγάπη του στην εξερεύνηση των αυθεντικών κυκλαδίτικων γεύσεων, ο Κώστας Πρέκας με το ομώνυμο παντοπωλείο στη Σύρο, έχει δημιουργήσει μία από τις πιο ολοκληρωμένες συλλογές παραδοσιακών προϊόντων. Η λιαστή ντομάτα ξεχωρίζει για το φωτεινό χρώμα και τη συμπυκνωμένη γεύση ντομάτας, στοιχεία που μαρτυρούν τη σωστή αφυδάτωση κάτω από τον καλοκαιρινό ήλιο του Αιγαίου. Οι χρήσεις είναι πολλές και οι ιδέες ακόμη περισσότερες, οπότε το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να την αναζητήσετε στο https://www.prekasyros.gr/.
